مجله آفتاب

کلاس‌های این مدرسه در ندارند. این مدرسه بخاری ندارد. کولرها خرابند و توی انباری خاک می‌خورند. مدرسه توالت ندارد و بچه‌ها از سرویس بهداشتیِ مسجد روستا استفاده می‌کنند.

مدرسه‌ی راهنماییِ روستای چلپایی در شهرستان قلعه‌گنج (جنوب استان کرمان)، از مدرسه بودن فقط یک چهار دیواری دارد و سقفی که لکه‌های زرد بزرگش یادآور باران‌های سال پیش است و آبی که از سقف شره ‌می‌کرد و صندلی‌های کلاس را خیس.

حیاط مدرسه خاکی است. پای یکی از درختان، بُزی دنبال علف می‌گردد. درِ زنگ‌زده‌ی مدرسه چارطاق است. علیرضا خدایاری ۱۳ ساله، یکی از ۶۰ دانش‌آموز مدرسه‌ی باقر‌العلوم می‌گوید هر روز ساعت شش صبح از شریک‌آباد پیاده راه می‌افتد تا هفت صبح به این مدرسه برسد. مدرسه‌ای که تنها یک چهار دیواریِ رنگ‌پریده است. روی دیوارها پر از خط و خراش است، آن قدر که کسی به خاطر نمی‌آورد این دیوارها روز نخست چه رنگی‌ بوده.

یک راهرو و چند کلاس بیِ در. صندلی‌های فرسوده پا چوب‌های ورآمده از نمِ باران سالِ پیش. دانش‌آموزان شریک‌آباد و زیارت‌بچه از هیچ‌کدام از این کمبودها گله ندارند. پسرها و دختران آفتاب‌سوخته‌ای که حلقه زده‌اند و بی‌وقفه حرف می‌زنند که از این راه دراز خسته‌اند، دلشان می‌خواهد روستایشان یک مدرسه‌ی راهنمایی داشته باشد تا مجبور نباشند شش کیلومتر و بیشتر را با پاهای نوجوانشان راه گز کنند تا به کلاس بی‌در و پیکر برسند و ظهر تشنه و گرسنه تا خانه برگردند. علیرضا خواسته‌اش را تکرار می‌کند: «اجازه خانوم. بگویید برای ما مدرسه بسازند. اینجا خیلی دوره. خیلی.»

او دو خواهر بزرگ‌تر دارد که به خاطر نبود مدرسه‌ی راهنمایی ترک تحصیل کرده‌اند. برادر بزرگش هم تا دوره‌ی راهنمایی درس خوانده ولی به دبیرستان نرفته. دانش‌آموزان شریک‌آباد اگر بخواهند به دبیرستان بروند باید در دبیرستان شبانه‌روزیِ آزادشهر ثبت‌نام کنند اما مریم می‌گوید خانواده‌ی او توان پرداخت ۴۵۰ هزار تومان هزینه‌ی شبانه‌روزی را ندارند.

بچه‌ها در حیاط، بی هدف دور می‌زنند و می‌چرخند. «ما کلاس آزاد داشتیم. کلاس کارِ عملی. گفتند بیاییم توی حیاط.»

محمد از در مدرسه بیرون می‌رود. مدرسه‌ی راهنمایی باقرالعلوم توالت ندارد. مدیر مدرسه می‌گوید بالاخره اعتباری به دستش رسیده تا خرج تعمیر سه چشمه توالت و آبخوریِ مدرسه کند. ساخت آبخوری تمام شده اما توالت‌ها هنوز قابل استفاده نیستند و بچه‌ها مدتی است از سرویس بهداشتیِ مسجد روستا استفاده می‌کنند.

روی پله‌های مدرسه‌ چند دختر نشسته‌اند. چادر سیاه پوشیده‌اند. اهل شریک‌آباد هستند. «همه باهم ساعت شش صبح راه می‌افتیم. راه خیلی دور است. اگر هم بخواهیم به آزادشهر برویم راه دور است. سه برابر اینجا. خدا کند سرویس مدرسه برای اینجا راه بیندازند.»

مدیر مدرسه بچه‌ها را صدا می‌زند که به کلاس برگردند. وارد می‌شوند به کلاسی که در ندارد. پسرها در دو ردیف جلو می‌نشینند و دخترها روی صندلی‌های تهِ کلاس.

در ردیف دوم دو پسربچه اهل روستای «زیارت بچه» نشسته‌اند کنارِ هم. ساعت شش‌ونیم صبح با موتور راه ‌می‌افتند سمت مدرسه. زیارتی‌هایی که پیاده می‌آیند ساعت پنج صبح راهی‌ِ مدرسه می‌شوند.

یاسر کمالی، مدیر مدرسه می‌گوید: «اینجا منطقه‌ی محروم است. برای بچه‌های زیارت سرویس مدرسه گذاشتیم ولی خیلی از والدین بچه‌ها توان پرداخت ماهی ۲۰ هزار تومان پول سرویس را نداشتند.»

آقای مدیر سقف پوسته‌پوسته و زردشده‌ی کلاس را نشان می‌دهد: «امسال بالأخره توانستیم سقف مدرسه را ایزوگام کنیم.»

مبلغ سرانه‌ای که امسال به مجتمع آموزشی این منطقه (شامل هفت، هشت مدرسه‌) اختصاص یافته، یک میلیون تومان بوده که بین مدارس تقسیم شده و مدیر با هزار مشکل و مسأله توانسته با این پول سقف را ایزوگام کند و تعمیر توالت‌ و آبخوری را تا این مرحله برساند.

تابستان در جنوب کرمان از همین حالا با وزش بادهای گرم خود را نشان داده. کلاس‌های این مدرسه اما کولری ندارند. یعنی چند کولر فرسوده داشته که خراب شده و حالا در انبار خاک می‌خورند. بچه‌ها در هُرم گرما تا خردادماه پشت این میزهای زخمی درس می‌خوانند، بدون کولر و آب‌سرد‌کن.

مدیر می‌گوید درست است که زمستان‌ها سرمای این منطقه کمتر از مناطق سردسیری است اما در صبح‌هایی که سوز سرمای صبح صورت بچه‌ها را سرخ می‌کند خبری از سیستم گرمایشی هم در این مدرسه نیست. آقای مدیر می‌گوید: «دستمان تنگ است.»

مشکلات در مدرسه‌ی باقرالعلوم آن قدر زیاد است که حرف زدن از رنگ‌وروی دیوار زیاده‌خواهی به نظر می‌رسد. معلم‌های این مدرسه از کهنوج می‌آیند. مدرسه معلم ورزش هم دارد اما امکانات ورزشی برای این ۶۰ دانش‌آموز نیست. «ما تازه توانسته‌ایم یک میز برای پینگ‌پونگ پیدا کنیم.»

«اگر خیرین به دادمان برسند…» مدیر امیدی به اعتبارات آموزش و پرورش ندارد. چشم امیدش به دست خیرین مدرسه‌ساز است.

عکس‌ها از پیمان هوشمندزاده