خرس بلوچی سال‌هاست در فهرست سرخ اتحادیه‌ی جهانی حفاظت محیط‌زیست جای گرفته اما این خرس خجالتی سرزمین‌های جنوب، با وجود وضعیت در حال انقراض، هنوز هم در روستای داروکان دیده می شود. آمار دقیقی از این‌گونه خرس سیاه آسیایی، که در زبان محلی به آن «مم» یا «هرس» می‌گویند، وجود ندارد. محمد بلوچ‌زهی، بخشدار مرکزی نیکشهر، می‌گوید: «شاید در حدود سی قلاده در کل استان سیستان و بلوچستان.» این خرس‌ها در کرمان و هرمزگان هم دیده شده‌اند اما روستای داروکان زیستگاه مورد علاقه‌ی آنهاست.
این خرس را اولین بار جانورشناس روسی، به نام زارودنی، اوایل قرن بیستم در بلوچستان دید. پس از آن تا مدت‌ها دیگر خبری از آن نبود تا جایی که محققان فکر کردند نسل این گونه‌ی زیبا در ایران منقرض شده، تا اینکه در ۱۳۵۲ دوباره در مناطق جنگلی جنوب کرمان خودی نشان داد و خط بطلان بر فرضیه‌ی انقراضش کشید. داستان غیبت ناگهانی این خرس به همین جا ختم نمی‌شود. یک بار دیگر هم از دیده‌ها محو شد.
«تا سال ۸۶ دیگر همه فکر می‌کردند که این گونه‌ی خرس بلوچی منقرض شده است اما خوشبختانه این خرس باز هم در روستای داروکان دیده شد. برای همین، ما این «مم بلوچی» را نماد روستای داروکان می‌دانیم، قرار شد مجسمه‌ای از آن را بسازیم و بر سر در روستا بزنیم. حالا این مجسمه آماده شده است و در روز محیط‌زیست بر سر در روستا نصب می‌شود تا فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست و حیات وحش در روستاها شکل بگیرد.» بلوچ‌زهی مدت‌هاست که در حال پیگیری ایجاد نمادهایی برای روستاهای نیکشهر است: «مردم سیستان و بلوچستان با مشکلات و دغدغه‌های بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند اما این سرزمین زیبایی‌های بسیار دارد که مغفول مانده. ما تلاش می‌کنیم این پتانسیل‌ها را به‌صورت نماد و نشانه روی روستاها بگذاریم تا مردم ایران و جهان با این سرزمین بیشتر آشنا شوند.»
روستای داروکان حالا نخستین روستا در نیکشهر است که خرس سیاه آسیایی نمادش می‌شود؛ خرسی که نسلش رو به انقراض است و اگر تا امروز هم زنده مانده تنها به دلیل شخصیت این خرس بوده است.
شخصیت عجیب مم بلوچی
مم بلوچی شخصیت عجیبی دارد که تا امروز باعث نجاتش از دست شکارچی‌ها شده. این خرس سیاه آسیایی منزوی، گوشه‌گیر و قلمروطلب است و مناطقی را تحت‌عنوان قلمرو خود علامت‌گذاری می‌کند. شاید یکی از دلایل مشاهده‌ی دیربه‌دیر این حیوان زیبا و کم‌نظیر زندگی شبانه‌ی آن، به‌علاوه‌ی ترسو و مردم‌گریز بودنش، باشد. این مردم‌گریزی شانس او در دنیای امروز است حتی محلی‌ها و بومیان منطقه نیز به‌سختی این خرس را می‌بینند. آخرین اطلاعات درباره‌ی زندگی این خرس گویای آن است که شب‌هنگام از خانه‌اش برای شکار بیرون می‌آید و تا نزدیک صبح به شکار و خوردن غذا می‌پردازد و صبح تا شب برای استراحت راهی پناهگاهش می‌شود.
یکی از عادات عجیب و فوق‌العاده‌ی خرس آسیایی این است که زمانی که در گوشه و لبه‌ی پرتگاهی غافلگیر می‌شود، خود را لوله می‌کند و صدها متر روی زمین می‌غلتد و از منطقه دور می‌شود. خرس سیاه مثل همه‌ی خرس‌ها می‌تواند از درخت بالا برود، اما هنگام پایین آمدن کار جالبی انجام می‌دهد که تنها مختص خودش است. او می‌تواند وارونه و رو به پایین (با سر) از درخت پایین بیاید.
افزایش سلاح‌های شکاری، بلای جان مم بلوچی
گرچه تا چند سال پیش هیچ‌گونه اطلاع دقیقی از تعداد خرس‌های سیاه آسیایی و زیستگاه اصلی آنها وجود نداشت، حالا می‌دانیم که این خرس، به‌جز سیستان و بلوچستان، در استان هرمزگان و کرمان هم دیده شده است؛ مناطقی همچون قلوان، جاهودق زاغ، گوردی در بشاگرد، رودان، ارتفاعات سردشت و جکدان جاسک، ارتفاعات زاغ پیر زال واقع در رودخانه‌ی دژ میناب. به‌تازگی طاهر قدیری، مدیر عامل مؤسسه‌ی طرح سرزمین هم خبر از مشاهده‌ی این گونه‌ی در خطر انقراض در مناطق غربی هرمزگان داده. پروژه‌ی بررسی مطلوبیت زیستگاه خرس سیاه آسیایی هم نشان داد که این حیوان در زیستگاه‌های جنوب استان کرمان هم زندگی می‌کند.
بر اساس مطالعات این کارشناس حیات وحش، مهم‌ترین عامل از بین رفتن گونه‌های حیوانی در معرض انقراض تخریب زیستگاه‌های آنهاست که مستقیم و غیرمستقیم بر بقا یا نابودی این حیوانات تأثیر می‌گذارد و باعث کوچ آنها از یک نقطه به نقطه دیگر می‌شود. افزایش سلاح‌های شکاری در دست مردم تهدیدی دیگر برای خرس سیاه آسیایی است.
غذای موردعلاقه‌ی این خرس درختچه‌ای به نام «داز» است که از خانواده‌ی خرما و شبیه نخل زینتی است. خرس سیاه آسیایی، در مناطق گرمسیری، خواب زمستانی ندارد ولی در مناطق سردسیر در فصل زمستان به غارها و سوراخ درختان پناه می‌برد و به خواب زمستانی فرومی‌رود.
حالا که مدیر دفترکل امور روستایی استانداری سیستان و بلوچستان با تأمین اعتبار ساخت المان این گونه‌ی نادر حیوانی موافقت کرده، باید دید این کار چقدر به بقای آن کمک می‌کند. بلوچ‌زهی بر این باور است که نیروهای حامی محیط‌زیست و امکانات در سیستان و بلوچستان کم هستند اما امید است که بتوانیم با فرهنگ‌سازی گامی در این زمینه برداریم.
طبيعت روي کره‌ي زمين يک بار با عصر يخبندان آخر‌الزمان را تجربه کرده است. خطر…
«من در محیط کارم مورد استثمار قرار گرفتم.»«حقوق واقعی من پایمال می‌شود.»«سهامدار و مالک حقوق…
آنهایی که در امریکای شمالی زندگی می‌کنند یا در اروپای غربی، یا حتی در دیگر…
فیلم‌های اخیر کریستوفر نولان دیریابند و آخرین ساخته‌ی او، اوپنهایمر، نیز از این قاعده مستثنا…
محفوظ در یال کوهسالان به جست‌وجوی گیاهان ناشناخته بود که یکی از هم‌ولایتی‌ها را دید…
روز‌های پایانی دی‌ماه ۱۳۹۸. اعلام می‌شود که ارکستر سمفونیک تهران به رهبری شهداد روحانی، رهبر…