مجله آفتاب

بخشی از موزه‌ی رامهرمز هنگام اجرای عملیات مرمت و احیا فروریخت. این موزه واقع در عمارت صمیمی است که قدمتی قاجاری دارد و امیرسپهدار آن را بنا کرده است. سرپرست اداره‌ی میراث فرهنگی رامهرمز اما این خبر را کذب محض می‌داند: «تنها یک بخش جزیی فروریخته و آن هم در عملیات مرمت و بازسازی امری طبیعی است. من خودم سال‌ها ناظر مرمت پروژه‌های بسیار در استان بوده‌ام. کسانی که این خبر را داده‌اند افرادی نادان و مغرض هستند.»

در سال‌ جاری خبرهای دیگری هم از موزه‌های استان خوزستان به گوش رسیده است، چندی پیش موزه‌ی بهبهان را دزد می‌زند و حالا موزه‌ی رامهرمز دستخوش تخریب شده است. هرچند عاطفه رشنو، معاون میراث فرهنگی استان خوزستان، می‌گوید: «ما در رامهرمز موزه‌ی فعال نداریم، اگر این بخش ریخته باشد، مربوط به عمارت صمیمی است.»

شیخ بارانی، سرپرست اداره‌ی میراث فرهنگی رامهرمز، هم در پرس‌وجو درباره‌ی تخریب بخشی از عمارت رامهرمز می‌گوید: «سال‌هاست که این بنا بدون مرمت و بازسازی رها شده بود و حالا که اقدام مرمتی صورت گرفته، عده‌ای غرض‌ورزی می‌‌کنند.»

با این وجود شنیده‌ها از رامهرمز حاکی از آن است که بخشی از عمارت صمیمی هنگام مرمت و بازسازی به دلیل مشکلات مرمتی هنگام بازسازی فروریخته است. معاون میراث فرهنگی استان خوزستان اما به جای پاسخگویی در این باره می‌پرسد: «این خبر از کجا به شما رسیده است؟ من هفتاد کارگاه مرمتی زیر نظارت خودم دارم، آیا باید از همه‌ی آنها اطلاعات دقیق داشته باشم؟ تنها می‌توانم بگویم که این کارگاه مرمتی زیر نظر سازمان میراث فرهنگی است و اگر بخشی از بنا ریخته، احتمال دارد که طبق برنامه‌ی مرمتیِ آن باشد. ما در رامهرمز موزه‌ی فعال نداریم و این تنها بخشی از عمارت رامهرمز بوده است.»

خبرهایی که در سال‌های پیش منتشر شده حاکی از آن است که موزه‌ی رامهرمز از ۱۳۸۸ راه‌اندازی شده و تنها برای مرمت و بازسازی به‌صورت موقت تعطیل شده بود. رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی رامهرمز در ۱۳۹۳ اعلام کرده بود: «تنها موزه‌ی مردم‌شناسی این شهرستان نیاز به بازسازی و نوسازی دارد.»

یکی دیگر از مسؤولان انجمن دوست‌داران میراث فرهنگی شهرستان رامهرمز در ۱۳۹۰ در خبری گفته بود که بخشی از گنجینه‌ی رامهرمز به این موزه منتقل می‌شود. افشین حیدری، مدیرکل میراث فرهنگی خوزستان، هم در خبری دیگر عنوان کرده است که پس از عملیات مرمت موزه‌ی رامهرمز دوباره راه‌اندازی می‌شود.

زخم بر پیکر

عمارت صمیمی، یا باغ امیرسپهدار، یکی از بناهای بنام رامهرمز است، از باغ‌های سکونتی‌حکومتی دوره‌ی قاجار و حاکم‌نشین شهرستان رامهرمز. این باغ عمارت اندرونی دارد، فضای ورودی، محل استقرار و سکونت نگهبانان و سایر کارکنان خدماتی صاحب باغ. عمارت اندرونی هم کوشک میانی در دو اشکوب همکف، زیرزمین و محل کارهای حکومتی و دفتری دارد. در دوران پهلوی این کوشک محل زندگی صاحب وقت باغ بوده است. طبقه‌ی همکف شامل سرسرا، چهار اتاق و یک سفره‌خانه است. این بنا دارای سقف‌های گنبدی از نوع چهاربخشی و طاق و تویزه بوده و زیرزمین آن شامل دو اتاق و یک سرسراست. این بنا بادگیر هم دارد و به شماره‌ی ۹۹۵۶ در دوازدهم شهریور ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی جای گرفته.

«این قسمت جزئی که فروریخته در بخش پشتی ساختمان است و تنها چند آجر بیشتر نبوده که خود پیمانکار آن را ریخته تا بعد بتواند بازسازی بکند.» این را بارانی می‌گوید و توضیح می‌دهد: «عمارت صمیمی در دوره‌های مختلف تاریخی بنا شده و مربوط به امیر سپهدار بختیاری اواخر قاجاریه است، در پهلوی دوم به آقای صمیمی می‌رسد و بعد هم به در اختیار دولت قرار می‌افتد. در این دوران صدوپنجاه‌ساله بناهای الحاقی زیادی داشته است. این بناها معمولاً غیراصولی ساخته شده‌اند.»

او می‌گوید که در دوره‌های قبلی مرمت‌های خوبی انجام نشده و این بنا به حال خود رها شده بود. پیمانکار با حدود سیصد میلیون تومان در حال مرمت و بازسازی بناست و به‌نظرم این اوج بی‌انصافی است که با ریختن یک آجر، آن هم در نمای پشتی که در دید نیست، این‌قدر شلوغ می‌کنند. من اصلاً تعجب کردم شما برای این قضیه به من زنگ زده‌اید.»

اما آنچه باعث پیگیری این خبر می‌شود اهمیت تاریخی این بناست: در کتاب «تاریخ بختیاری» به قلم ابوالفتح اوژن بختیاری چنین آمده است: «پس از فوت اسفندیارخان سردار اسعد در سال ۱۳۲۱ هجری قمری، آقایان محمدحسین‌خان سپهدار و حاج علیقلی‌خان (سردار دومی که بعدها از بنیانگذاران مشروطه شد) ضمن مراجعت از اروپا رهسپار دارالخلافه‌ی تهران شد و در آنجا لقب سردار مفخمی را از مظفرالدین‌شاه دریافت کرد. او پس از مدت کوتاهی اقامت به زادگاه خویش مراجعت کرده و محمدحسین‌خان به سمت ایلخانی و نجفقلی‌خان، برادر بزرگ‌تر او، به سمت ایلگری تعیین و مشغول به کار شدند، و در همان زمان با توجه به اینکه سپهدار علاقه‌ی مفرطی به رامهرمز داشت پارکی اعلا همراه با تجارت‌خانه‌های زیاد در قریه‌ی کیمه، که یکی از قسمت‌های مهم رامهرمز بود، بنا گزارده و به اتمام هم رسانده و در سال قبل نیز دختر امیرزاده بیگ زنگنه را هم، که یکی از رؤسای طایفه‌ی جانکی گرمسیر بود، در حیطه‌ی ازدواج درآورد و به دلیل تعلق خاطرش به وی شوق فراوانی داشت که در رامهرمز اقامت گزیند و بنابراین همه‌روزه با کمال اشتیاق از رفتن به آنجا صحبت می‌‌کرد. نامبرده قبل از اینکه بتواند، در عمارتی که تأسیس کرد، استقرار یابد به‌طرز مشکوکی از دنیا رفت.»