مجله آفتاب

جان سویینی، روزنامه‌نگار شهیر بریتانیایی، با گزارش‌ها و پژوهش‌هایش یک‌تنه بخشی از آن روشنگری را که در آرمانشهر روزنامه‌نگاری به‌تصویر درآمده به‌دوش می‌کشد. گزارش‌هایش از طرف‌های درگیر در سوریه، وضعیت مهاجران و از همه پرسروصداتر گزارشی که چندی پیش درباره‌ی سرنوشت کودک تنهای سوری، که از مرزهای شرقی اروپا وارد شده بود، داغ عذاب‌وجدان را روی دل بسیاری تازه کرد. او به‌تازگی در یادداشتی که برای «گاردین» نوشته ده کتاب را تحت عنوان تبلور فساد مطلق آدمی انتخاب کرده است، فسادی که امروز به بی‌رحمانه‌ترین شکل ممکن کودکان و غیرنظامیان لحظه‌به‌لحظه قربانی‌اش می‌شوند. او معتقد است برای رسیدن به قدرت ابزار فریب لازم است و وقتی فریب به میان آمد و اخلاق فاسد شد به‌زودی قطار با سرعت تمام به‌سوی خشونت و سپس کشتار حرکت می‌کند.

 

یک:

مکبث

ویلیام شکسپیر

«مکبث» ویلیام شکسپیر هنوز هم می‌تواند مسخ کند. نمایشنامه‌ای که در ۱۶۱۱ نوشته شده؛ نجیب‌زاده‌ای اسکاتلندی که شهوت قدرت ویرانش می‌کند و دستش را به خون پادشاه شریف اسکاتلند آلوده می‌کند تا بر تخت پادشاهی برسد. بازخوانی «مکبث» برای شما هر دم می‌تواند تعبیری تازه بسازد، در قالب کیم‌جونگ ایل و دربارش در پیونگ‌یانگ ظاهر شود یا حتی یک پله جلوتر ابوبکر بغدادی و داعش اینجا بازسازی شده است، آنجاکه شکسپیر در «مکبث» می‌نویسد: «می‌گویند خون می‌خواهد. خون خون می‌خواهد.»

 

دو:

ظلمت در نیمروز

آرتور کستلر

 

کستلر در بستر رمانش چگونگی گره خوردن انقلاب روسیه با ظهور استالینیسم را انتخاب می‌کند، اما در دل این اثر ادبی سترگ فساد روح انسان رخ نشان می‌دهد. روباشوف در مقام انقلابی بزرگی خودش را ویران می‌کند و اجازه می‌دهد که ویرانش کنند، او همه‌چیزش را باخته و این ایدئالی شده برای خدمت به انقلاب بزرگ. کستلر نشانمان می‌دهد که وقتی آدم‌ها فاسد می‌شوند، این فساد از چه عمقی از درون رخ می‌دهد.

 

سه:

محله‌ی چینی‌ها

رابرت تاون

 

اسم بردن از یک فیلمنامه این وسط تقلب است، اما خوب پای محله‌ی چینی‌ها در میان است. برای من، این فیلمنامه اثر تمام‌عیار هنری است، اثری که جوهر فساد را به‌نمایش می‌گذارد و برای این نمایش بستر لس‌آنجلس را انتخاب کرده است؛ زندگی و نفس‌نفس‌زدن‌هایش. همه‌چیز در بستر شهری مرده می‌گذرد و رویای امریکایی که دروغ است و پایه‌هایش روی فساد و تخلف ساخته شده است. زیاد‌ه‌روی در قدرت مجموعه‌ای از پلیدی‌ها و فساد مطلق آدمی را می‌سازد، قتل، آزار کودکان و شر مطلق و البته ناتوانی مردم عادی و کارآگاهی صادق در به‌زمین زدن این فساد ریشه‌دار هرگز بهتر از این به تصویر کشیده نشده است.

 

چهار:

پسرانی از جنس روی: صداهای شوروی از جنگ افغانستان

سوتلانا الکسیویچ

برنده‌ی نوبل ادبیات ۲۰۱۵ اثری خیره‌کننده نوشته از جنگی که کمتر کسی به آن پرداخته است. داستانی از زندگی سربازان و شهروندان شوروی که در کابل و جاهای دیگر افغانستان با روحیه‌ای آرمان‌گرایانه زندگی‌شان را باختند و بعدها در برابر این آرمان‌ها و ایدئال‌هایی که فروپاشید مبهوت ماندند. به جای آن آرمان‌گرایی نجیب و ضجه‌ها و زاری‌هایی ماند از جسدهای سربازان کشته‌شده در افغانستان که در تابوت‌هایی از جنس روی برای مادرانشان فرستاده شدند.

 

پنج:

صورت عریان مسیح

راسل میلر

این کتاب در واقع بیوگرافی حیرت‌آور ران هوبارد است، یکی از بزرگ‌ترین کلاهبرداران قرن بیستم، عنوانی که رقابت فشرده‌ای برای کسب آن در جریان است. میلر به بررسی سخن‌سرایی‌های هواداران جنبش مذهبی ساینتولوژی درباره‌ی بنیان‌گذار این فرقه می‌پردازد و تمام ادعاها را، مبنی بر اینکه هابارد قهرمان جنگ، کاشف، دانشمند هسته‌ای و چه و چه بوده، نقش بر آب می‌کند. در سطحی بالاتر این کتاب به ما نشان می‌دهد اشتیاق به خدا، اگر تحت کنترل عناصر فاسدی قرار بگیرد، ممکن است به چه گمراهی‌هایی بینجامد.

 

شش:

مأمور ما در هاوانا

گراهام گرین

رمانی با دست‌مایه‌هایی از طنز در کوبای پیش از کاسترو می‌گذرد. گراهام گرین پای سازمان‌های اطلاعاتی و به‌طور خاص ام‌آی۶ (سازمانی که گرین هم برایش کار می‌کرد) را به قصه باز می‌کند. قهرمان چنان شبکه‌ای از فریب و نیرنگ درست می‌کند که خودش و دیگران به دشواری می‌توانند خود را از آن برهانند. داستان به‌خوبی نشان می‌دهد که چه جیمز باندهایی هستند که اهل رشوه و حق و حسابند.

 

هفت:

خواب گران

ریموند چندلر

نبوغ چندلر در آن است که در شهری که همانند لیوانی کاغذی فاقد هویت است شوالیه‌ای با زره فرسوده را در لس‌آنجلس دهه‌ی ۱۹۴۰ به‌نمایش درمی‌آورد: سر گالاهاد، شطرنج‌باز همیشه‌مست. در این روایت تازه از شوالیه‌های میز گرد، ماردرد پولدار بی‌اخلاق شهر است، نوچه‌های او پلیس‌ها و گانگستر‌های خوش‌زبان و خاکستری‌پوش را به‌زانو درمی‌آورند. تابه‌حال هیچ شهر خلافکاری با چنین مهارتی به‌تصویر درنیامده بود.

 

هشت:

مکسوِل: ظهور و سقوط رابرت مکسول و امپراتوری او

روی گرینسلِید

داستان فساد و تباهی روزنامه‌نگاران در اسارت هیولایی که از قصه‌های پریان قرون وسطایی سر برآورده است. روایت گرینسلید، از جنون کسانی که بنده‌ی هوس‌های شاه باب شده‌اند، هم خنده‌دار است و هم غم‌انگیز. ولی با فروپاشی منابع مالی روزنامه‌ها مشخص می‌شود که نویسنده‌ی کتاب در حسرت گذشته‌ی غنی‌تر و سرگرم‌کننده‌تر روزنامه‌نگاری چاپی است.

 

نه:

خاطرات جنگ

کنت گالئانو چانو

کنت چانو خودستا، مغرور و گاه ابله داماد موسولینی و وزیر امور خارجه‌ی او بود. این فاشیست معتدل به عمق پلیدی‌های آلمان نازی پی برده بود و زمانی تلاش کرد با سرنگون کردن پدرزنش نام نیک ایتالیا را نجات دهد. هنگامی که نازی‌ها موسولینی را نجات دادند، چانو تیرباران شد، ولی خاطرات او روند سقوط ایتالیا از فساد اداری به پرتگاهی هولناک‌تر را به‌خوبی ثبت کرده و دریچه‌ای بر روح پلید موسولینی گشوده است.

 

ده:

حل معما

اما اسکای

اسکای، نویسنده‌ی لیبرال و ضدجنگ انگلیسی، در کتابش تصویری از درون نیروهای نظامی امریکا و پیامدهای حمله به عراق و آن باتلاق اخلاقی ارائه می‌دهد که بزرگ‌ترین جنگاوران جهان غرب در آن گرفتار می‌شوند. نکته‌ی مضحک آنجاست که وقتی امریکایی‌ها سرانجام بعضی از اشتباهاتشان را اصلاح می‌کنند و زیر پای خود را به‌اندازه‌ی کافی سفت می‌بینند که به آشوب مرگبار پایان دهند و نظم را احیا کنند، اوباما از راه می‌رسد و امریکا عراق را ترک می‌کند و آن را به دست فرقه‌گرایان نالایقی می‌سپارد و راه را برای ظهور داعش باز می‌کند. این روایت اخلاقی خوش‌ساختی است از آنکه چگونه آرزوهای بزرگ درباره‌ی برقراری دموکراسی به زیان همه تمام می‌شود.

منبع: گاردین