مجله آفتاب

نمایشگاهی اعجاب‌انگیز و جامع که در «Les Rencontres d’Arles» برگزار می‌شود، تقدیری است از تلاش‌های ۶۲ عکاس، نقاش و فیلمساز ایرانی که شجاعانه تغییرات فراوان کشور خود را از زمان انقلاب اسلامی ۵۷ به تصویر کشیده‌اند.

تاریخ قرن بیستم ایران پر است از آشفتگی. این کشور باستانی، ظرف چند دهه، گذار از سلسله‌ی چند قرن پادشاهان خودخوانده و بعد یک دوره‌ی کوتاه دموکراسی‌سازی و در آخر یک کودتا با حمایت غرب را از سر گذراند. در نهایت و در سرنوشت‌سازترین اتفاق، در ۱۳۵۷، کشور انقلاب اسلامی را تجربه کرد که پیامدهای آن هنوز احساس می‌شود.

در خلال این دوره‌ی نامطمئن و پرهیاهو، عکاسانی بزرگ (و تصاویری خاطره‌انگیز) ظهور کرده‌اند. از خود ایران، فوتوژورنالیست‌هایی چون عباس [عطار] و رضا [دقتی] داخل ایران کار کردند که اکنون در ایران زندگی نمی‌کنند. از خارج، ژیل پرس و بی‌شمار عکاسان دیگر جای خود را در ایران باز کردند و عکس‌های شاخصی گرفتند که استحاله‌ی تاریخی این کشور را برای دنیای بیرون حکایت می‌کند.

در نمایشگاه امسال Rencontres d’Arles نیوشا توکلیان، عکاس فعال ایرانی (و عضو آژانس عکس مگنوم) با همکاری یکی از گالری‌دارهای تهران، آناهیتا قبائیان اتحادیه،‌ مروری کرده بر عکاسی معاصر ایران از ۱۳۵۷ تا کنون. این کتاب و نمایشگاه با عنوان «ایران، ‌سال ۳۸» که یادآور گذشت ۳۸ سال از انقلاب است، مجموعه‌ای بزرگ و درعین‌حال اثرگذار از تاریخ بصری بی‌نظیر این کشور ارائه می‌دهد.

در مجموع، ۶۲ عکاس در کنار یکدیگر جمع شده‌اند. جدا از استادان بزرگ این کشور، بخش اعظم تصویرسازان این مجموعه‌ی برگزیده پس از ۱۳۵۷ به دنیا آمده‌اند و این یعنی در واقع بچه‌های انقلابند. جوانی آنها خدشه‌ای در اصالت و قدرت آثارشان وارد نمی‌کند؛ این نمایشگاه مجموعه‌ای از استعدادهای شگفت‌انگیز است.

اینجا، مقدمه‌ای کوتاه بر این مجموعه آورده‌ایم که در فستیول امسال Arles به نمایش درمی‌آید.

«قرن‌هاست شاعران ایران در سراسر جهان تجلیل شده‌اند. آنچه به شعر قدرت خاص می‌بخشد توانایی‌اش در گفتن چیزهایی است که مستقیم گفته نمی‌شوند. شعر نه‌تنها ما را به فکر وامی‌دارد، بلکه می‌تواند زبان رمزی در دست منتقد باشد. در ایران، شعر مهم‌ترین بخش ظهور فرهنگ خوداظهاری است.

اتفاقی نیست که کشور ما عکاسان زیادی دارد. وقتی ایرانیان امروز می‌خواهند احساس خود را بیان کنند، از ابزار‌هایی استفاده می‌کنند که تاریخ به آنها داده. روزگاری این ابزار شعر بود، امروز ایرانیان مشابه مدرنش، یعنی عکاسی، را ترجیح می‌دهند. عکس‌های خبری، مستند و هنری نقش شعر بصری این ایرانیان معاصر را بازی می‌کنند. حتی اگر فرهنگ ایرانی را دخیل نکنیم، این دو مدیوم مستلزم تیزبینی هستند اما این ابهام خود درگیر شدن بیشتر مخاطب را طلب می‌کند.

تصاویری که اینجا می‌بینیم تنها زاده‌ی وقایع دراماتیک تاریخ کشور نیستند. صرفاً نمایانگر زندگی روزمره‌ای هم که ثبت کرده‌اند نیستند، بلکه برخاسته از ذهن کسانی‌اند که آنها را ضبط کرده‌اند. این نمایشگاه معرف نگاه عکاسان، نقاشان و فیلمسازان متفاوتی است که به تصویر کشوری کوشیده‌اند که همچنان در بند انقلاب و جنگ است و حالا استحاله‌ای ناگهانی و دراماتیک را، در تغییری ناشناختنی، تجربه می‌کند.

این مردان و زنان، در سنین مختلف، از عکاسی خبری و تصاویر استیجدشده، مانند نویسنده‌ای که اثری غیرداستانی می‌نویسد، بهره می‌برند. آنها ناگفتنی‌ها را به تصاویری بدل می‌کنند که نوستالژی، حسرت‌ها، جدایی‌ها، تردیدها و امیدها را حکایت می‌کند و به این ترتیب چهره‌ی ایران جدید را نشان می‌دهد. گزیده‌ای وسیع از آثاری را انتخاب کرده‌ایم تا به بینندگانمان پانورامایی به‌اندازه‌ی ایران، چنان که امروز و در سی‌وهشتمین سال انقلاب اسلامی است، ارائه کنیم.

البته انقلاب اسلامی و جنگ ایران و عراق که در ادامه پیش آمد، وقایعی که هر دو نقش تکوینی در تاریخ مدرن کشورمان داشته‌اند، در این مجموعه حاضرند. با این وجود، این وقایع نه در تجرد که در تعامل با مضامینی نشان داده می‌شوند که موردعلاقه‌ی بسیاری از شهروندان معاصر ماست: هویت، قدرت، بحران زیست‌محیطی، و آرزوی دنیایی متفاوت.

ایران کشوری است هم جوان و هم پیر. پیش از انقلاب قرن‌های تاریخ بی‌شمارند. اما وقتی این مجموعه را گردآوری می‌کردیم، شمارنده‌ها را از ۱۳۵۷، یعنی زمانی که دورانی جدید شروع شد، صفر کردیم. ایران، سال ۳۸، تجلیل فرهنگ شعر بصری است که ایرانیان به خود پذیرفته‌اند.»

 

 

منبع: وبسایت لنزکالچر