مجله آفتاب

وضعیت در شهر کوبانی در شمال سوریه بحرانی است. غیر از گزارش‌هایی که درباره‌ی نتایج درگیری‌های نظامی میان نیروهای مجهز داعش و مبارزان نه‌چندان مسلح یگان‌های دفاع خلق در شهر کوبانی واطراف آن منتشر می‌شود، هیچ گزارش دقیقی از هیچ نهاد بین‌المللی یا رسانه‌ای از چیزی که در آنجا اتفاق می‌افتد وجود ندارد.

تنها گزارشی که پس از شروع درگیری‌ها در اطراف این شهر منتشر شد بازمی‌گردد به تنها گروهی که در ماه گذشته‌ی میلادی امکان ورود به کوبانی را از طریق ترکیه به دست آورده بود. یک سازمان غیردولتی کُرد عراقی چند روز پیش از محاصره‌ی کوبانی با ۱۲ کامیون حامل برنج، حبوبات شیر خشک و سایر اقلام ضروری به همراه یک روزنامه‌نگار به کوبانی رفته بود. این روزنامه‌نگار در گزارش خود از مشاهداتش در حضور کوتاه خود در کوبانی نوشته. از مغازه‌های خالی شهر و کرکره‌هایی که پایین کشیده شده‌اند. او می‌گوید در شهر با پیرمردی روبه‌رو شده که فریاد می‌زد: «ما غذا نمی‌خواهیم… ما خاک و گِل زمین را می‌خوریم… برای ما سلاح و پیشمرگه بفرستید تا از خود دفاع کنیم.» و سپس به پای نماینده پارلمان کردستان عراق که جزو اعضای گروه وارد شده به کوبانی بود افتاده و گریسته بود.

مردم و نیروهای مسلح کوبانی بیش از یک ماه را در شرایط محاصره در جنگ با نیروهای داعش گذرانده‌اند. اما باید مشکل بزرگ دیگری را هم به جنگی که به اهالی منطقه‌ی خودگردان کوبانی تحمیل شده، اضافه کرد: نبود هیچگونه امکان امدادرسانی پزشکی و دریافت اقلام ضروری برای زنده ماندن.

این وضعیت نتیجه‌ی عوامل گوناگونی است. این شهر هفت کیلومتر مربعی از سه جهت در محاصره‌ی داعش قرار دارد و از یک طرف نیز با مرزهای بسته‌ی کشور ترکیه روبه‌روست. در کوبانی اثری از امدادرسان‌های هلال احمر و صلیب سرخ و رسانه‌هایی که اخباری از وضعیت اهالی آن منتشر کنند وجود ندارد. در نوامبر ۲۰۱۳ یعنی کمتر از یک‌سال پیش، یک بمب‌گذار انتحاری دفتر هلال احمر کوبانی را منفجر کرد. در این انفجار چند ده نفر کشته و زخمی شدند. اسلام‌گرایان افراطی ابتدا اقدام به تاراندن امدادرسان‌ها از منطقه کرده بودند، نوعی آماده ساختن فضا برای جنایتی بی‌نقص که در راه بود. داعش از ماه مِی گذشته تلاش برای قطع آب و برق منطقه‌ی خودگردان کوبانی را نیز در دستور کار خود قرار داده بود. در واقع منطقه‌ی کوبانی یکسال است که تماس خود را با سایر نقاط سوریه و مناطق کردنشین آن از دست داده است.

هیثم مسلم، خبرنگار اهل کوبانی است که تصمیم‌ گرفته در شهر خود بماند و گزارش‌های موثقی را منتشر کند. او درباره‌ی وضعیت مردم غیرنظامی این شهر در یادداشت‌هایش که در مجله نیوزویک منتشر شده، نوشته: «اینجا هر کسی نقشی در مقاومت تاریخی در برابر داعش دارد، آن هم در شرایطی که جنگِ سنگین در بیرون شهر و گاهی در محلات روی می‌دهد.» او درباره‌ی حس مشترک مردم کوبانی می‌نویسد: «زندگیِ تحت محاصره باعث شده تا مردم به هم نزدیک‌تر شوند. هر شهروند کوبانی یک داوطلب است تا مقاومت در برابر داعش نشکند. دکترها و پرستاران به طور رایگان در بیمارستان‌های موقت کار می‌کنند. مغازه‌دارها مغازه‌های خود را از غذا، نوشیدنی و هر چیز دیگر خالی کرده‌اند تا آنها را بین مبارزان و شهروندان غیرنظامی کوبانی تقسیم کنند.»

او از تغییر ارزش‌ها در این جامعه‌ی چند ده هزار نفری می‌نویسد: «پول دیگر ارزش خود را از دست داده چون هر کسی می‌خواهد هر چیزی که دارد با دیگران تقسیم کند. این‌طور به‌نظر می‌رسد که همه‌ی مردم اعضای یک خانواده هستند.» او درباره‌ی بمباران شهر و نحوه‌ی نگاه داعش به اهالی توضیح می‌دهد که «بمب‌های داعش در مناطق مسکونی شهر فرود می‌آید. این یک جنگ عادی نیست. نیروهای داعش قصد کرده‌اند تا هر موجود زنده‌ای را در کوبانی از بین ببرند. حتی وضعیت خوابیدن مردم عوض شده. هر کسی در هر زمانی در هر جایی می‌تواند چشم خود را ببندد و بخوابد چون همه می‌دانند دیگران هشیار هستند. اما خوابی یک‌ساعته و عمیق غیرممکن است. صدای شلیک گلوله و انفجارها اعصاب‌ آدم‌ها را خرد می‌کند. وقتی می‌خواهید بخوابید کابوس وقوع یک کشتار یا سقوط یک بمب روی سرتان، به سراغتان می‌آید.»

گزراشگر نیوزویک در گزارش‌های خود می‌نویسد که در شهر برق، آب و دارو وجود ندارد. داعش مدت‌ها پیش لوله‌های سیستم آب سالم شهر را منفجر کرده و مردم برای رسیدن به آب، چاه‌هایی را در شهر حفر کرده‌اند. برق محدودی هم که وجود دارد از ژنراتورهای کوچک تامین می‌شود و مردم برای شارژ موبایل‌های خود باید خود را به محل این ژنراتورها برسانند.همچنین غذا، چای و قهوه نیز در شهر جیره‌بندی شده. داروهای مورد نیاز اهالی شهر و مدافعان مسلح آن از مرز ترکیه قاچاق می‌شوند. کردها این داروها را درون کوله‌پشتی و از میان موانع مرزی، میدان‌های مین و سربازان مرزبانی ترکیه به کوبانی می‌آورند. این کار ریسک بالایی را به همراه دارد چون سربازان ترکیه‌ای در صورت دیدن افرادی که از مرز عبور می‌کنند شلیک می‌کنند و در مواردی پیش آمده که افرادی که می‌خواستند از مرز عبور کنند در میادین مین کشته یا زخمی شدند. غذا و سوخت مورد نیاز کوبانی نیز گاهی به همین شکل قاچاق می‌شود. غذاهایی که به طور معمول غذاهای کنسروی هستند.

تاکنون عده زیادی از این افراد که از مرز ترکیه عبور کرده‌اند دستگیر شده‌اند. یکی از زنانی که اواسط اکتبر به همراه حدود ۱۵۰ کرد دیگر در حال عبور از مرز ترکیه دستگیر شده، در تماس مخفیانه‌ای که از درون بازداشتگاه گرفته خبر داد که سربازان ترکیه‌ای آنها را تهدید کرده‌اند که به نیروهای داعش در سوریه تحویل داده خواهند شد. سربازان به این افراد گفته بودند که شما جزو مجرمانی محسوب می‌شوید که از مرز کشورها عبور کرده‌اند چون باید مدت‌ها پیش از کوبانی فرار می‌کردید ودولت ترکیه دیگر پناهنده‌ای از این شهر نمی‌پذیرد.

داعش در ۱۰ اکتبر و کمی پیش از حمله‌ی زمینی به کوبانی بمباران این شهر را تشدید کرد. در این حملات ساختمان‌های مرکز شهر کوبانی هدف قرار گرفتند. مناطقی که مردم غیرنظامی شهر در آنجا زندگی می‌کنند. بیش از یک ماه پیش مسؤولان کرد از مردم غیرنظامی کوبانی خواستند شهر را ترک کنند اما عده‌ی زیادی تصمیم گرفتند در شهر بمانند.

از سوی دیگر مرز ترکیه در نزدیکی شهر مرزی «سوروک» به‌عنوان تنها مسیر موجود برای کمک‌رسانی به کوبانی به‌طور کامل بسته است. ترکیه که از زمان شروع جنگ داخلی سوریه از نیروهای مخالف دولت بشار اسد و از جمله گروه‌های اسلام‌گرای تندرو حمایت می‌کرد از ارسال هر شکلی از امدادرسانی و کمک تسلیحاتی به کردهای کوبانی جلوگیری می‌کند و امید چندانی هم به تغییر این وضع نیست. دولت ترکیه گروه‌های مسلح کرد کوبانی را هم‌پیمان گروه بزرگ اپوزیسیون کرد در کشور ترکیه یعنی پ ک ک می‌داند. حتی در چند روز گذشته خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارشی از یک فروشگاه در استانبول در ترکیه منتشر کرد که در آن لباس و سایر اقلام تبلیغاتی گروه داعش به فروش می‌رفت.

در اواخر ماه گذشته‌ی میلادی ترکیه مرز خود با کوبانی را برای چند روز گشود تا هزاران پناهنده کرد که در آن سوی مرز از کوبانی و سایر مناطق کردنشین شمال سوریه گریخته بودند به شهر سوروک و اطراف آن در ترکیه پناه آورند. به گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در این مهلت چند روزه تعداد پناهندگان کرد که وارد ترکیه شدند از مرز ۲۰۰ هزار نفر گذشت که بالاترین آمار فرار جمعی به کشور همسایه از آغاز جنگ داخلی در سوریه بوده است.

بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد، درباره‌ی افراد باقی‌مانده در کوبانی گفته که «جان هزاران نفر در خطر است. از دو طرف می‌خواهم که جلوی کشتار را بگیرند و از غیرنظامیان حمایت کنند.» این سازمان درباره‌ی خطر نسل‌کشی در منطقه‌ی کوبانی در صورت تسلط کامل گروه داعش بر آن هشدار داده است. ولی شورای امنیت این سازمان درباره دخالت برای نجات اهالی کوبانی تصمیم‌گیری نکرده است.

براساس گزارش نهاد «دیده‌بان حقوق بشر سوریه» که در لندن فعالیت می‌کند، از ۱۶ سپتامبر تا ۱۰ اکتبر بیش از ۵۵۰ نفر در درگیری‌های کوبانی کشته شده‌اند. این نهاد که با اتکا به منابع محلی گزارش‌هایی درباره تلفات جنگ داخلی سوریه منتشر می‌کند در گزارش خود آورده  که هرچند سهم گروه داعش از این تلفات بیش از کردها بوده اما این گروه در این مدت دست‌کم ۲۰ غیرنظامی را اعدام کرده که چهار نفر از آنها گردن زده شده‌اند. البته دیده‌بان حقوق بشر سوریه معتقد است که آمار تلفات درگیری‌های کوبانی باید دو برابر رقمی باشد که این گروه حقوق بشری اعلام کرده است.