Categories: تئاتر

رودررو با تماشاگر و مرگ

نصرت‌الله وحدت کار خود را از تئاتر اصفهان آغاز کرد و عناصر همان شیوه‌ی نمایش را وارد کار فیلمسازی خود کرد. او که ابتدا کار سینما را با بازیگری آغاز کرد از معدود کارگردانان سینمای ایران است که در تمامی فیلم‌های خود نقش اول را برای بازی عهده‌دار بوده است. یکی از خصلت‌های تئاتر به سبک اصفهانی صحبت رودررو با تماشاگر است که در اکثر فیلم‌هایی که وحدت در آنها ایفای نقش کرده این رودررویی با تماشاگر در پایان فیلم به کار گرفته شده است. طنز اصلی‌ترین رویکرد وحدت در رودررویی او با مسائل به‌اصطلاح بغرنج خانوادگی بوده است. وحدت یکی از سه چهره‌ی معرف روستاییانِ به‌شهرآمده در سینمای ایران است. او با شخصیت «صفرعلی» گل کرد، همزمان که مجید محسنی با شخصیت روستایی ساده‌دلِ مدافع سنت‌ها و پرویز صیاد یک دهه بعد با شخصیت «صمد» به‌عنوان روستایی فرصت‌طلب نمایشگر روستاییانِ مهاجر بودند. او در دهه‌ی سی و چهل نقش مردانی را ایفا می‌کند که از زنان حمایت می‌کنند اما مورد سوءاستفاده و سوءظن قرار می‌گیرند. همین سوءظن فضای تعقیب و گریزی در فیلم‌هایش ایجاد می‌کند و او را به مکان‌هایی می‌کشاند که بیننده هر چه بیشتر شهر و شهروندی را کشف کند. حمایت از زنان آسیب‌دیده، قبول کمک به کسانی که بعداً شیاد از آب در می‌آیند و تلاش برای موفقیت در شهر با حاضرجوابی‌های خاص فرهنگ اصفهانی از موضوعات وحدت در فیلم‌های این دوره‌ی اوست. تلاش او برای باز نشان دادن فکر ایرانی و انعطاف او در برابر مسائل بغرنج و امید به تغییر و امکان رشد اجتماعی به‌دلیل وجود شانس در ممکلت از جمله روحیاتی است که در فیلم‌های وحدت دیده می‌شود. اما رقابت سینمای ایران با سینمای کمدی ایتالیایی در دهه‌ی پنجاه و هم‌زمانی افزایش برهنگی در فیلم‌های دهه‌ی هفتاد میلادی او را به سمت افزایش صحنه‌های کمدیِ تا حدودی تحریک‌کننده در برخی فیلم‌های آخرش کشاند و موضوعات سوءتفاهم‌برانگیز میان زوج‌ها در خانواده از مسائل اخلاقی و اختلافات سلیقه‌ای به اختلافاتی با ظنّ چندهمسری، معشوقه داشتن، نقص عضو جنسی و انتقام زنان از مردان همراه شد. در این میان بهر‌ه‌گیری بصری از نمایش اندام زنان در جهت پیشبرد داستان به پاشنه‌آشیلی برای جلوگیری از فعالیت او در بعد از انقلاب تبدیل شد و این هنرمند بداهه‌پرداز و سبک تئاتر اصفهانی از سینمای ایران حذف شد. تماشای فیلم‌های او می‌تواند درسی در دیالوگ‌نویسی طنز به شیوه‌ی اصفهانی باشد.

 

سعید نوری

Recent Posts

ما هنوز می‌دویم امیرو!

آبان ماه ۱۳۶۴ فیلم دونده به کارگردانی امیر‌نادری در تهران و در دو سینمای آزادی…

1 هفته ago

رنجِ عمیقِ عتیق

شاید اگر سالگادوی کبیر دکتر علم اقتصاد نبود، هرگز چنین به نادیدنی‌ها راه نمی‌برد. آموخته…

2 هفته ago

فساد خودکار

پیمانکار لوله‌کش گفت اگر جلو خودت این پول را بدهم به یارو راضی می‌شوی؟ لوله‌ی…

2 هفته ago

نجات‌دهندگان آسیایی

طبيعت روي کره‌ي زمين يک بار با عصر يخبندان آخر‌الزمان را تجربه کرده است. خطر…

1 سال ago

کاش فقط خسته بودیم

«من در محیط کارم مورد استثمار قرار گرفتم.»«حقوق واقعی من پایمال می‌شود.»«سهامدار و مالک حقوق…

1 سال ago

تقدیس یک آدمکش

آنهایی که در امریکای شمالی زندگی می‌کنند یا در اروپای غربی، یا حتی در دیگر…

1 سال ago