چند روز دیگر تا نوروز باقی نمانده، اما برای بستن بار سفر دیر نیست. «به کجا باید رفت؟» شاید این سوال خیلی از ایرانی‌ها در روزهای پایانی سال باشد. بازار پیشنهادهای سفر هم داغ است اما کدام شهرهای ایران است که یک ایرانی در طول زندگی خود باید ببیند؟ کدام شهرها هستند که بیشترین آثار باستانی ایران را در دل خود جای داده‌اند؟؛ خیلی‌ها به تهرانی‌ها می‌گویند که بهتر است،از جای خود تکان نخورند، زیرا تهران در نوروز دیدنی می‌شود. نظر باستان‌شناسان در این زمینه خواندنی است. جنس پیشنهاد باستان‌شناسان برای سفر کمی فرق می‌کند. آن‌ها آنقدر نگران بناهای تاریخی و باستانی و ویرانی آن‌ها هستند که ترجیح می‌دهند، اگر کسی قرار است سفر برود و روی آثار تاریخی یادگاری حک کند و در طبیعت زباله بریزد، سفر نرود بهتر است! برخی از باستان‌شناسان مثل سیامک‌سلک می‌گویند که اینقدر آثار تاریخی تخریب شده‌اند که اصلا دل و دماغی برای پیشنهاد سفر برایشان نمانده. یا مثلا کوروش روستایی می‌گوید که بهتر است در این زمینه سکوت کند، چون محوطه‌هایی که کاوش کرده، اصلا فضا و جذابیتی برای گردشگران ندارد و تلی از خاک و گل است.
تهران بمانید!
آرمان شیشه‌گر، باستان‌شناس که سال‌ها در رامهرمز کاوش داشته و در جوبجی تابوت دو بانوی عیلامی را کشف کرده ، به شبکه آفتاب می‌گوید که بهترین جای ایران در ایام عید تهران است. در این روزها در پایتخت ترافیک بسیار کمتری دیده می‌شود و مردم می‌توانند، به بافت تاریخی و محدوده‌ای از تهران که معمولا طرح ترافیک است، سر بزنند.
پیشنهاد او به تهرانی‌ها این است که ایام نوروز را تهران بمانید و به جاهایی مثل سنگلج، بازار و کاخ موزه‌های تاریخی بروید. در این روزها تخت جمشید، هگمتانه، پاسارگاد بسیار شلوغ است و برای بازدید این آثار تاریخی با مشکل بر می‌خورید، برای اینکه باید این آثار را در شرایط و با فرصت مناسب دید.
او معتقد است که تهرانی‌ها می‌توانند، موزه گردی را در برنامه خود داشته باشند و به دیدن موزه ایران – باستان، موزه آبگینه، موزه مردم‌شناسی، موزه سکه و جواهرات سلطنتی بروند. البته در مورد موزه جواهرات چون امکان آن در زمان‌های خاصی فراهم است. این مسئله را نباید فراموش کرد و پیش از رفتن به این موزه حتما باید برنامه ساعات کاری آن لحاظ شود.
شیشه‌گر دیدن موزه‌های خصوصی را هم به نظرم بسیار جذاب می‌داند:« موزه‌ی مقدم یکی از بهترین موزه‌های خصوصی تهران است که معمولا برنامه‌های جالبی هم برای بازدیدکنندگان در این ایام دارد. موزه موسیقی، موزه سینما هم می‌تواند در این برنامه جای بگیرد. با این حال کسانی که تصمیم گرفتند در این ایام، به دیدار قلعه فلک افلاک در خرم آباد بروند، حتما دیدن موزه مردم شناسی آن را از دست ندهند چون دیدن این موزه بسیار ارزشمند است.»
هر ایرانی پیش از مرگ فارس و اصفهان را ببیند
پیشنهاد علی‌رضا جعفری‌زند، باستان‌شناس منطقه‌ی جهرم که کاوش‌هایی را هم در سد سلمان‌فارسی و کاخ اشرف افغان در اصفهان انجام داده، سفر به استان‌های فارس و اصفهان است. این باستان‌شناس می‌گوید که از نگاه باستان‌شناسی این دو استان، بیشترین تنوع آثار تاریخی را دارند و هر ایرانی پیش از مرگش باید حتما این دو استان را ببیند:«رکن اصلی استان فارس تخت جمشید است، با این حال یادمان نرود که در مجموعه‌ی بیشاپور طبیعت در کنار آثار تاریخی قرار دارد و کسانی که در این ایام می‌خواهند طبیعت را هم تجربه کنند، انتخاب این مجموعه می‌تواند هر دو هدف آن‌ها را تامین کند.»
او می‌گوید: «از آنجایی که در این روزها شیراز بسیار شلوغ است، من پیشنهاد می‌کنم که مسافران به شهرهای اطراف استان فارس بروند. مثلا یک جایی در نزدیکی شیراز است، به اسم سرمشهد، در نزدیکی آباده که «جره» بزرگترین آتشکده های ساسانی چهار طاقی دوران ساسانی در آنجا قرار دارد. سمت چپ آن هم «تل آبگینه» قجری است. در کازرون در کنار دریاچه‌ی پریشان می‌توان آثار متنوعی از دوران مختلف را دید. حتی می‌شود در مسیر فیروزآباد تل‌دختر را به تماشا نشست. از آن جا که عبور بکنیم. نقش برجسته ساسانی اردشیر یکم بوده و سمت راست آن هم جاده‌ی کاخ آتشکده را دارید. پیروزی اردشیر بر اردوان پنجم بزرگترین نقش برجسته‌های ساسانی در این مسیر است.
جعفری‌زند که بارها و بارها از این مسیرها گذر کرده می‌گوید، اگر بخواهیم به سمت داراب برویم یک نقش برجسته‌ی ساسانی به نام نقش رستم داریم که تصویر پیروزی شاپور بر رومی‌هاست. در کنار این‌ها به فاصله‌ی کمی مسجد سنگی را می‌بینیم، این مسجد تنها مسجد در ایران است که در شهر است. در داراب گرد، چشمه‌ی دختر و پسر و آتشکده آذرجو هم قرار دارد. در مسیر فرگ‌و‌طارم هم چهار طاقی دوره ساسانی دیده می‌شود. خود شهر داراب گرد نیز مسجد جامع دارد که از نظر پلان با مسجدهای دیگر ایران متفاوت است، چراکه سر پوشیده به صورت چهار برج است. این مسجد منحصر به فرد بوده و مربوط به سده هفتم هجری است.
مسیر پیشنهادی دیگر جعفری‌زند، نورآباد ممسنی است:« اگر در مسیر نورآباد ممسنی حرکت کنیم، چندین اثر بسیار زیبا می‌بینیم. تنگه‌ی قندیل، اثر دوره‌ی ساسانی در همین مسیر است. نزدیک شهر در کنار پاسگاه یک نقش برجسته مربوط به بهرام ساسانی است. در خود نورآباد یک بنای سنگی مربوط به دوران پس از هخامنشی است که دیدن آن را نباید از دست بدهید.»
آثار باستانی را نبینید!
مهدی‌رهبر، یکی از پیشکسوتان باستان‌شناسی ایران است که کاوش‌های بسیاری در سراسر ایران همچون نهاوند همدان داشته. او در مورد سفرهای نوروزی نظر متفاوتی دارد: «هر جایی که آثار باستانی دارد، دیدنی است و البته تنها نباید به آثار باستانی اکتفا کرد و باید در این ایام به دامن طبیعت هم رفت.»
رهبر می‌گوید که با این وجود چون ایام نوروز بیشتر جاهایی که اماکن تاریخی هستند، ازدحام جمعیت دارد. بنابراین پیشنهاد من این است که در این ایام آثار باستانی را نبینید و دیدن آن‌ها را در روزهای دیگر سال انجام دهید. در عوض برنامه‌های دیگری همچون کویرگردی داشته باشید.
پیشنهاد او سفر به کویرهای سمنان، یزد و طبس است:« ترجیحِ من در این ایام، رفتن به کویر است چرا که دیدن بناهای تاریخی و باستانی را باید با دقت و تعمق بسیار انجام داد که شلوغی این روزها اجازه این کار را نمی‌دهد.»
او می‌گوید: «کسانی که می‌خواهند راهی سفر کویر شوند بهتر است که از قبل برنامه‌ریزی بکنند. باید منطقه‌ای که انتخاب کرده‌اند را مورد بررسی قرار داده و از امکانات آن مطلع شوند، سپس بر اساس آن امکانات بار سفر را ببندند.»
سراسر ایران طوماری از تاریخ است
حکمت‌الله ملاصالحی، باستان‌شناس، استاد دانشگاه های تهران و آتن و نخستین پژوهشگری که مباحث دانش نوظهور «فلسفه باستان‌شناسی» را در ایران پی‌ریزی کرده ، می‌گوید که من سراسر ایران را برای دیدن پیشنهاد می‌کنم، چرا که سراسر این سرزمین دیدنی است. طوماری نانوشته و غنی از تاریخ و فرهنگ است. در این ایام هر گوشه از ایران که برای سفر انتخاب شود، از کرانه‌های شرقی تا مناطق غربی ایران، از جنوب تا شمال ایران جای دیدن دارد. من خوشحالم که در سرزمینی به دنیا آمده‌ام که برای دیدن هر گوشه‌ی از آن می‌توانم بارها و بارها سفر بروم. پیشنهاد من سفر کردن برای دیدن جای جای این سرزمین است به خصوص خوزستان که در این ایام آب و هوای خوبی دارد و آثار تاریخی و باستانیِ بسیار.
