حتما نباید مریض شویم که بدانیم یک جای کار بدن‌مان می‌لنگد. مدت‌ها قبل از اینکه بیمار شویم و به اصطلاح گرفتار دوا و دکتر شویم، بدن‌مان سعی می کند به هر زبان و طریقی شده
مشکل را با ما در میان بگذارد؛ سردرد و بی‌خوابی یا ریزش مو و جوش پوستی گاهی نشان از یک اتفاق و کاستی به ما می‌دهد. اتفاقی که توجه به آن می‌تواند از بروز مشکلات و بیماری‌های زیادی جلوگیری کند.
عدم تعادل یا کمبود هر ماده مغذی اعم از ویتامین و مواد معدنی در طولانی مدت باعث اختلال در عملکرد حیاتی بدن شده و گرچه ممکن است همیشه منجر به بیماری نشود اما آثار جانبی آن می تواند عوارض مختلفی بر توانایی‌های بدن داشته باشد.
بدون شک بهترین راه برای تشخیص کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی مشورت با پزشک و انجام آزمایش‌های روتین پزشکی است. اما قبل از آنکه که کارمان به پزشک برسد خودمان می توانیم با کمی دقت در عملکرد بدن و توجه به بعضی از نشانه‌ها علت بعضی از اختلالات فیزیکی را تشخیص دهیم. به این نشانه‌ها بیشتر توجه کنید:
یک. خستگیِ مزمنِ بی‌دلیل
خستگی مزمن یکی از نشانه‌های کمبود آهن است که می‌تواند به کم خونی منجر شود. معمولا کم خونی را از رنگ پریده چهره می‌توان تشخیص داد اما به غیر از کمبود آهن دلایل دیگری مثل بیماری قلبی، تیروئید و افسردگی هم برای خستگی وجود دارند.
اگر احساس خستگی یا ضعف بیش از حد دارید، بهتر است آهن خون‌تان را کنترل کنید و از مصرف غذاهای سرشار از آهن مثل زردآلو، زرده‌ی تخم مرغ و عدس غافل نشوید.
دو. برجستگی‌های سفید یا قرمز
وجود برجستگی‌های سفید یا قرمر شبیه جوش روی گونه‌ها، بازوها و ران‌ها می تواند نشانه کمبود ویتامین ای، دی یا اسیدهای چربِ حیاتی باشد.
از مصرف چربی‌های مضر خودداری کنید و میزان چربی‌های مفید رژیم غذایی تان را افزایش دهید. ماهی سالمون، ساردین، گردو، بادام و تخمِ کتان از بهترین منابع خوراکی چربی‌های مفید هستند. برای تامین ویتامین دی سبزیجات رنگارنگ مثل هویج، اسفناج و فلفل دلمه‌ای قرمز بخورید.
سه. موهای خشک و شکننده
موی انسان از پروتئین ساخته شده است و به همین دلیل ابزار بسیار مناسبی برای تشخیص کمبودهای تغذیه‌ای است.
خشکی مو می‌تواند نشانه‌ی کمبود اسیدهای چرب، پروتئین، آهن و دیگر مواد مغذی باشد. یکی از دلایل اصلی ریزش مو افزایش سن است. اما ریزش ناگهانی و سریع مو می‌تواند نشان از کمبود مواد حیاتی بدن باشد. اگر با ریزش ناگهانی موهای‌تان مواجه شدید بهتر است با یک دکتر پوست و مو مشورت کنید.
چهار. قرمزی صورت و ریزش مو
اگر ریزش مو دارید و قرمزی شبیه به حساسیت روی پوست صورت‌تان ظاهر شده است احتمالا دچار کمبود ویتامین بی ۷ یا بیوتن هستید. بدن انسان توانایی ذخیره ویتامین‌های محلول در چربی مثل ویتامین آ، د و ای را دارد، اما بیشتر ویتامین‌های گروه بی را که محلول در آب هستند نمی‌تواند ذخیره کند. جالب است بدانید خوردن زرده‌ی تخم مرغ خام از جذب بیوتین ممانعت می‌کند. پس اگر به دنبال افزایش دریافت و جذب ویتامین‌های گروه بی هستید تخم مرغ پخته، ماهی سالمون، گل کلم، دانه‌ی سویا و موز بخورید.
پنج. ناخن‌های قاشقی و دنده‌ای
سلامت ناخن هم مثل مو معیاری برای سنجش کمبود مواد مغذی در بدن است. قاشقی شدن ناخن‌ها یعنی انحنای ناخن از ریشه به سمت بالا، یکی از نشانه‌های کم خونی بر اثر کمبود آهن است.
در چنین شرایطی مصرف مواد غذایی مثل جگر، صدف و غذاهای دریاییِ مشابه به همراه مکمل آهن توصیه می‌شود.
شش. مشکلات دهانی
ترک خوردگی گوشه لب‌ها می‌تواند خبر از کمبود ویتامین‌هایی مثل نیاسین (بی۳)، ریبوفلاوین(بی ۲) و بی ۱۲ بدهد. همچنین کاهش سطح مواد معدنی حیاتی چون آهن و زینک و پروتئین‌های ایمنی ساز بدن هم باعث ترک‌خوردگی در گوشه لب‌ها می شود.
با مصرف سالمون، ماهی تن، تخم مرغ، صدف، گوجه خشک، ارده، بادام زمینی و عدس می‌توانید کمبود این ویتامین‌ها و مواد معدنی را جبران کنید. استفاده از ویتامین سی به همراه آهن، جذب آهن را افزایش داده و با عفونت‌های بدن مبارزه می کند. برای جذب بیشتر آهن غذاهای سرشار از آهن را با سبزیجاتی مثل بروکلی، فلفل دلمه‌ای قرمز و گل کلم میل کنید.
هفت. بیرون‌روی
بیرون‌روی می تواند یکی از نشانه‌های اختلال در جذب مواد غذایی باشد؛ به این معنی که مواد مغذی موجود در انواع خوراکی‌ها به طور کامل توسط بدن جذب نمی‌شوند. جراحی، انواع عفونت، بعضی از داروها، استفاده زیاد از مشروبات الکلی، ناهنجاری‌های دستگاه گوارش و بیماری کرون از دلایل اختلال در جذب ریزمغذی‌ها هستند.
در موارد مزمنِ بیرون‌روی از خوددرمانی اجتناب کرده و حتما با پزشک مشورت کنید.
هشت. تحریک‌پذیریِ عصبی
تغییرات بی‌دلیل خلق و خو و تحریک‌پذیری می‌تواند نشانه‌ی بیماری‌های جدی مثل افسردگی باشد؛ همچنین نشانگر این است که بدن شما انرژی لازم برای انجام فعالیت‌های روزانه را دریافت نمی‌کند و یا توانایی جذب کافی ریزمغذی‌های حیاتی را ندارد. پس همیشه بی‌اعصابی را به حساب مشغله‌ی کاری و خانوادگی نگذارید و آن را جدی‌تر بگیرید.
نه. بی‌حسی دست و پا
احساس قلقلک یا سوزن سوزن‌شدن همراه با بی‌حسی در اعضای بدن می‌تواند نشان از کمبود فولات (بی۹) ، ویتامین بی ۶ و بی ۱۲ باشد. این مشکل ممکن است با اضطراب، افسردگی ، کم‌خونی، خستگی مزمن و عدم تعادل هورمونی نیز همراه باشد.
مصرف اسفناج، مارچوبه، چغندر، انواع لوبیا، تخم مرغ وغذاهای دریایی راه حل جبران کمبود این ویتامین‌هاست.
ده. انقباض دردناک عضلانی
گرفتگیِ متناوب، شدید و همراه با دردِ ناراحت‌کننده در قسمت ساق، کف و پشت پا می‌تواند نشانه کمبود منیزیم، کلسیم و پتاسیم باشد. اگر ورزش سنگین می‌کنید ممکن است همراه با عرق مواد معدنی و ویتامین‌های محلول در آب مثل ویتامین‌های گروه بی را از دست بدهید.
موز، بادام، فندق، گیلاس، سیب، گریپ‌فروت، بروکلی و اسفناج بخورید و در صورت لزوم از مکمل‌های دارویی استفاده کنید.
منابع:
