بازی تاج و تخت، فصل پنجم در خاورمیانه

ماه مارس که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، سخنرانی آتشینش را در کنگره‌ی امریکا با رجزخوانی علیه ایران ایراد کرد، از عبارتی به‌یادماندنی استفاده کرد. او جمهوری اسلامی را با جهادگرایان داعش همسان کرد؛ با این استدلال که «هر دو می‌خواهند امپراتوری اسلامی را [به جهان] تحمیل کنند». در ادامه‌ی سخنانش گفت که هم افراط‌گرایان و هم رهبران تهران بازی مرگ‌بار تاج و تخت به راه انداخته‌اند.

اگر دنیای فانتزی «بازی تاج و تخت»، سریال محبوب شبکه‌ی HBO که بر اساس کتاب‌های جرج آر آر مارتین ساخته شده، را به خاورمیانه بیاوریم، چه می‌شود؟

بله این سؤال فرضی و احمقانه است. اما دنیای «بازی تاج و تخت» چنان سرشار از استعاره است که تاکنون برای توضیح بسیاری چیزها از نامزدهای ریاست‌جمهوری امریکا گرفته تا تیم‌های فوتبال انگلیس به کار گرفته شده. راهنمای وبلاگ WorldView، از زیرمجموعه‌های واشنگتن‌پست، شروعی است برای تصور بازی تاج و تخت در خاورمیانه؛ اگر دولت‌ها و فرقه‌ها منطقه در وستروس، قاره‌ی داستانی مارتین، بودند در قالب کدام نقش می‌رفتند.

رفع مسؤولیت: شباهت‌ها به‌هیچ‌وجه دقیق نیستند (وقتی یک فانتزی تخیلی قرون‌وسطایی را به یک بخش واقعی از دنیای امروز که بسیار پیچیده‌تر است پیوند می‌زنید، توقع دیگری هم نیست). اگر نه این سریال را دیده‌اید نه کتاب‌ها را خوانده‌اید، احتمالاً سر از ارجاعات این متن به امور جاری امروز درنمی‌آورید؛ اگر دیده‌اید و خوانده‌اید هم شاید با آن‌ها مخالف باشید.

خاندان لنیسترها = عربستان سعودی

ثروتمندترین و قدرتمندترین خاندان وستروس. لنیسترها شاه‌پرور هستند. به چشم پدرسالار اصلی خاندان، خانواده به همه‌چیز ارجحیت دارد. نفوذ مستقیم و غیرمستقیم لنیسترها را می‌توان در سراسر قلمرو حس کرد حتی جاهایی که از مناطق تحت‌سلطه‌شان دور است. بعضی به آن‌ها به‌علت سابقه‌ی سوءاستفاده و سبعیتشان نقد می‌کنند اما دیگران به این علت از آن‌ها متنفرند که قدرتشان صرفاً با اتکا به منابع طبیعی نهفته در سرزمینشان شکل گرفته. لنیسترها بیش ‌از هر چیز به حفظ وضع موجود سیاسی، که خود به استقرار آن در منطقه کمک کرده‌اند، اهمیت می‌دهند. وقایع اخیر و واکنش‌های تند لنیسترها ممکن است منجر به فروپاشی خطرناکی شود.

خاندان استارک = لیبرال‌ها و دموکرات‌های تحت‌فشار خاورمیانه

استارک‌ها خیلی پیش‌تر از آن‌که اکثریت به خاطر داشته باشند در دورترین نقطه‌ی شمال وستروس توی سرما زحمت کشیده‌اند. بعد، مدت کوتاهی وارد عرصه‌ی قدرت شدند که بلافاصله با خیانتی تلخ و تراژیک خاتمه یافت.

حالا، هرجا که آفتابی می‌شوند تحت تعقیبند. بعضی‌شان که انتخاب چندانی هم ندارند به همکاری با کسانی افتاده‌اند که نمی‌شود به آن‌ها اعتماد کرد. دیگران یا مخفی شده‌اند یا گریخته‌اند و منتظرند سرنوشتشان عوض شود. حرف از بهار بوده اما برای استارک‌ها زمستان واقعاً سر رسیده.

خاندان برتیون = سلاطین مستبد عرب

تا همین اواخر، خاندان برتیون گهگاه با دستیاری یک لنیستر مشاور، بر بخش اعظم قلمرو وستروس حکومت می‌کرد. دردسرهای تازه باعث اختلافاتی در اردوگاهشان شده. یک حزب آن‌چنان تلاش می‌کند بر لنیسترها فائق شود که راه افتاده به ماجراجویی‌های آرمان‌گرایانه دور از موطن سنتی خود.

خاندان تارگرین‌ها = امریکا

سلسله‌ی تارگرین از سرزمین‌های دور آمده و چند دهه‌ای آقای وستروس بوده. قدرت آتش برترشان، در حقیقت اژدهاها، ضامن حکومتشان بود؛ حتی یک ائتلاف مصلحتی با لنیسترها هم مشکلی ایجاد نکرد. اما شورش‌های وستروس تارگرین‌ها را از قدرت دور کرده و روابط با لنیسترها تضعیف شده. هنوز عده‌ای در وستروس هستند که مصرانه خواهان بازگشت آن‌ها هستند. هرچه باشد، همه‌ی مدعیان تاج و تخت وستروس به تسلیحاتشان چشم طمع دارند.

خاندان گریجوی = ترکیه

گریجوی‌ها مشتاقانه عصری دور را به یاد می‌آورند که کمربندهای بزرگ وستروس تحت‌سلطه‌ی خود را می‌شمردند اما این دوره تقریباً برای دیگران به تاریخ پیوسته است. آن‌ها به‌شدت به سنت‌ها و روش‌های خود پایبندند و دخالت‌های تازه‌شان در بخش‌هایی از منطقه رنگ‌وبوی ناشی‌گری سیاسی داشته.

رهبر آن‌ها، که روزی شخصیتی قدرتمند بوده، حالا بیشتر وقتش را با عصبانیت در قلعه‌ی خود می‌گذراند؛ از ترس دشمنانی که حلقه‌ی محاصره را به او تنگ‌تر می‌کنند.

خاندان مارتل = ایران

خاندان مارتل از منطقه‌ی جنوبی «دورن» همیشه خود را متمایز از خاندان‌های مهم وستروس تلقی کرده. از نژادی متفاوتند و غره به افسانه‌ها و اساطیر خودشان. تنها چیزی که با نفرت آن‌ها از لنیسترها برابری می‌کند خصومت دیرین آن‌ها با تایرل‌هاست.

خاندان تایرل = اسرائیل

افتخار تایرل‌ها به قلمرو موفقش است که به دور از خرابی‌ها و ناکارآمدی‌های گسترده‌ در وستروس ایجاد کرده‌اند. حالا با وجود اختلاف‌های آشکار، باید بینی خود را بگیرند و وجه مشترکی با لنیسترها پیدا کنند. رقابت آن‌ها با (و بی‌اعتمادی‌شان به) مارتل‌های دورن همیشه در حال جوش‌وخروش است و گاهی به جنگ علنی تبدیل می‌شود.

وحشی‌ها = اسلام‌گرایان افراطی

وحشی‌ها که خودشان را «مردم آزاد» می‌نامند همیشه بوده‌اند و از خیلی جهات درست مثل باقی آدم‌های وستروس هستند. اما بعضی از خاندان‌های اصیل این سرزمین برای رام کردنشان توطئه کردند و دیواری عظیم ساختند تا آن‌ها را بیرون نگه دارند. آخرین تلاش‌هایشان برای بیرون آمدن از سرما با مقاومتی سرسختانه مواجه شده، مخصوصاً از جانب جناحی در دارودسته‌ی برتیون.

وایت‌واکرها = داعش

وحشی‌ها در حقیقت دارند از دست این موجودات غول‌آسا می‌گریزند که بعضی‌هایشان وحشی‌های زامبی هستند. تاکتیک‌های وایت‌واکرها به‌طرز حیرت‌انگیزی مؤثر است. هر روز با سرعتی هولناک نیروهای جدید می‌گیرند. از کجا آمده‌اند و چه می‌خواهند محل اختلاف است، اما همه متفق‌القولند که آن‌ها وحشتناکند.

نگهبانان شب = کردها

در خط مقدم جنگ علیه وحشی‌ها و وایت‌واکرهای ترسناک‌تر، نگهبانان شب نیروهای دیوارند که از دیگر سرزمین‌های وستروس حفاظت می‌کنند.

درگیری‌های آن‌ها با وحشی‌ها و وایت‌واکرها این اواخر تشدید شده. بعضی معتقدند آن‌ها مثل طرف مقابل یک مشت اراذل و جانی نکبت هستند. حاصل تلاش‌های آن‌ها برای لابی با پایتخت کمی پشتیبانی است.

ریورلندز = یمن، سوریه، عراق و جاهای دیگر

چه‌کسی یادش هست کی این سرزمین‌ها شاد و آرام بوده؟ حالا، توی حیص‌وبیص رقابت خاندان‌های بزرگ برای پیروزی، همه‌جا جنگ است و ویرانی. وسط این خشونت‌ها، مردم عادی سنگین‌ترین بها را می‌پردازند.