نیویورک‌تایمز این‌روزها تمام تلاشش را می‌کند که یادآوری دقیقی، از آنچه امریکا را ساخت، به خوانندگانش بکند و از فرهنگ و اندیشه و هنری حرف می‌زند که مهاجران و پناهندگان برای امریکا ساخته‌اند. در یکی از تازه‌ترین گزارش‌های این روزنامه، از ۲۵ نویسنده‌ای یاد شده است که مهم‌ترین آثارشان را در امریکا نوشته‌اند، ۲۵ نویسنده‌ای که پناهنده و مهاجر بودند و حالا دولت جدید امریکا آنها را خطری بالقوه قلمداد می‌کند و می‌خواهد دیوارهای بلندی بکشد و قوانینی وضع کند که پناهنده‌ها و مهاجران پا به این کشور نگذارند. «نیویورک‌تایمز» هر روز سعی دارد یادآوری کند، اگر امریکایی هست، مهاجران ساخته‌اند:
برتولت برشت: صعود مقاومت‌پذیر آرتورو (۱۹۴۱)
کشور مبدأ: آلمان
دلیل ترک: با شروع جنگ جهانى دوم، برتولت برشت محل اقامت خود را به استکهلم منتقل کرد و در ۱۹۴۰ از بیم پیگرد ناچار به هلسینکى گریخت و از آنجا از طریق مسکو به کالیفرنیا آمد.
درباره‌ی کتاب: این نمایشنامه با عنوان دوم «یک بازی» نیز شناخته می‌شود. آرتور اوئی گانگستری است که سعی می‌کند، با ایجاد رعب و وحشت در دل خرده‌فروش‌های شهر، نبض شهر را به دست بگیرد. برشت در این اثر با استفاده از استعاره آلمان نازی و ظهور هیتلر را به تصویر می‌کشد. داستانی گانگستری که در دهه‌ی سی میلادی در شیکاگو می‌گذرد، اما در هر صفحه‌اش نشانی از ظهور فاشسیم به چشم می‌خورد.
هانس و مارگارت آگوستو ری: جرج باهوش (۱۹۴۱)
کشور مبدأ: آلمان
دلیل ترک: با ظهور نازی‌ها در آلمان آنها که گریختند و به فرانسه و برزیل رفتند کم نبودند. هانس و مارگارت آگوست ری هم در آن زمره بودند، آنها برای نجات از اردوگاه‌های مرگ مدت‌ها آواره بودند تا اینکه در دهه‌ی چهل میلادی به امریکا رسیدند.
درباره‌ی کتاب: میمون بازیگوشی که این زوج خلق کردند در ادبیات انگلیسی‌زبان بدل به یک اتفاق شد. زوجی که درگیر زنده ماندن بودند، برای خروج از حال و هوای مشکلات، سعی کردند شخصیتی خلق کنند که همیشه در جست‌وجوی عقلانی‌ترین راه است. این زوج با سخت‌ترین راه‌های ممکن موفق به فرار از دست نازی‌ها شده بودند.
کارل پولانی: دگرگونی بزرگ (۱۹۴۴)
کشور مبدأ: اتریش
دلیل ترک کشور: با ظهور هیتلر، سوسیالیست و متفکر برجسته‌ی اتریشی راهی برای بازگشت نمی‌دید، مدتی در بریتانیا زندگی کرد و بعد راهی امریکا شد.
درباره‌ی کتاب: «دگرگونی بزرگ» مهم‌ترین اثر پولانی است که در ۱۹۴۴ نوشته. او در این اثر به چگونگی رشد انقلاب صنعتی پرداخت و نشان داد که بازار آزاد می‌تواند چه هیولاهای سیاسی‌ای را در خود رشد بدهد، همان‌قدر که کتاب «راه رقیت» نوشته‌ی هایک برای طرفداران مکتب اقتصاد آزاد اثر راهگشایی به شمار می‌رود، کارل پولانی توانسته سویه‌ی دیگر اقتصاد سرمایه‌داری را، که هایک از آن طرفداری می‌کند، به خواننده نشان بدهد.
توماس مان: دکتر فاستوس (۱۹۴۷)
کشور مبدأ: آلمان
دلیل ترک کشور: توماس مان یکی از مشهورترین مخالفان هیتلر بود و مجبور به مهاجرت به سوئیس شد و در ۱۹۳۹ نیز از آنجا به مقصد ایالات متحده راهی شد.
درباره‌ی کتاب: توماس مان در روزگار تبعید و زندگی در کالیفرنیا افسانه‌ی «فاوست» را در چارچوب ظهور و سقوط آلمان نازی می‌سازد. او قهرمانی خلق می‌کند که جنون ثروت و شهرت دارد و اینجا تمثیل‌هایی همچون موسیقی به میان می‌آیند. او نشان می‌دهد که چطور هنر عظیم موسیقی می‌تواند بدل به ابزاری شیطانی بشود و موسیقیدانی که خود را به شیطان می‌فروشد داستان را پیش می‌برد.
تئودور آدورنو: شخصیت اقتدارگرا (۱۹۵۰)
کشور مبدأ: آلمان
دلیل ترک: آدورنو از ۱۹۳۲، وقتی نازی‌ها برای باقی ماندنش در کرسی استادی شرط و شروطی گذاشتند و او را تهدید کردند، آلمان را ترک کرد، مدتی در آکسفورد کار کرد و سرانجام در ۱۹۳۸ راهی امریکا شد.
درباره‌ی کتاب: آدورنو در این اثر همه‌ی آنچه باید درباره‌ی شخصیت مبتلا به فاشسیم بدانیم بازسازی می‌کند؛ آن‌قدر عقب می‌رود که حتی نشان می‌دهد در شیوه‌های تربیتی چطور می‌توان کاری کرد که کودک در بزرگسالی فردی اقتدارگرا باشد، او همه‌چیز از خانواده تا جامعه را کنار هم می‌نشاند و مسیر رشد رهبران ضددموکرات، مردم‌ستیز و اقتدارگرا و فاشسیت و دیکتاتور را ترسیم می‌کند.
هانا آرنت: ریشه‌های توتالیتاریسم (۱۹۵۱)
کشور مبدأ: آلمان
دلیل ترک: هانا آرنت یهودی آلمانی‌تبار در ۱۹۳۳ مجبور به ترک کشورش شد و برای مدتی در کمپ پناهندگان یهودی پاریس ماند و از ۱۹۴۱ در نیویورک مستقر شد.
درباره‌ی کتاب: او نیز همچون آدورنو از نسل مهاجرانی بود که زیربنای فکری عظیمی در امریکا ساختند. او به پاسخ سؤال‌هایی رسید که نشان می‌داد چگونه نهادهای دموکراتیک فرومی‌پاشند و به‌جایش استبداد جایگزین می‌شود. استفاده ار رعب و وحشت و سیاست‌های پوپولیستی آن چیزی است که آرنت روی آن انگشت می‌گذارد.
لئو اشتراوس: حق طبیعی و تاریخ (۱۹۵۳)
کشور مبدأ: آلمان
دلیل ترک: او زمانی که نازی‌ها در آلمان به قدرت رسیدند در بریتانیا تدریس می‌کرد و از ورودش به آلمان جلوگیری کردند. در ۱۹۳۷ به امریکا نقل‌مکان کرد.
درباره‌ی کتاب: اشتراوس طی شش سخنرانی تاریخی در دانشگاه شیکاگو به رد نهیلیستی مدرنیته پرداخت و استدلال‌هایی از فلسفه‌ی کلاسیک در این زمینه آورد و از افلاطون و ارسطو قدردانی کرد و یادآوری کرد که هنوز نقشه‌ی راه این موضوع، که اخلاق و سیاست کجای جهان ایستاده‌اند، در کلاسیک‌های فلسفه نهفته است. او به تاریخ‌گرایی حمله می‌کند و می‌گوید که ما نباید خود را داناتر از پیشینیان فلسفه بدانیم.
ولادیمیر ناباکوف: لولیتا (۱۹۵۵)
کشور مبدأ: روسیه
دلیل ترک: او اشراف‌زاده‌ای روس بود که بعد از انقلاب بلشویکی همراه با خانواده‌اش به اروپا گریخت و در نهایت در ۱۹۴۰ وارد امریکا شد و در مقام حشره‌شناسی برجسته در دانشگاه هاروارد انقلابی به پا کرد و ادبیات را تکان داد.
درباره‌ی کتاب: «لولیتا» شاید مشهورترین رمان ناباکوف باشد. شخصیت هامبرت هامبرت ماندگار شد؛ مردی بیمار با وسواس‌های ذهنی که دختر کوچک و دلربایی را در داستانی جاده‌ای، با شیفتگی، به دنبال خود می‌کشاند. امریکایی ناشناخته که ناباکوف به‌شکلی هیجان‌زده در پی کشف آن است.
ایزابل آلنده: خانه‌ی ارواح (۱۹۸۲)
کشور مبدأ: شیلی
دلیل ترک: آلنده در ۱۹۷۳ پس از کودتا علیه دولت سالوادور آلنده، رهبر سوسیالیست شیلی، مجبور به فرار از کشورش شد تا از دیکتاتوری پینوشه نجات پیدا کند. او از اواخر دهه‌ی هشتاد میلادی به امریکا نقل مکان کرد.
درباره‌ِ‌ی کتاب: «خانه‌ی ارواح» اولین رمان ایزابل آلنده است؛ رمانی که چند سال پس از کودتای شیلی و در تبعید نوشت و روایتی است از زندگی چند نسل از مردمان شیلی. این کتاب به تغییرات اجتماعی‌ای می‌پردازد که نشان می‌دهد چطور شیلی، که داشت به سوی برابری و عدالت می‌رفت، در چاه دیکتاتوری سقوط کرد. رمان او دو راوی دارد، دو راوی با هفتاد سال اختلاف سنی که سعی دارند شش دهه‌ی شیلی را بازسازی کنند. او نامی از هیچ کشوری نمی‌آورد، اما نشان می‌دهد که تخریب دموکراسی چقدر آسان است.
چسلاو میلوش: زنگ‌ها در زمستان (۱۹۸۵)
کشور مبدأ: لهستان
دلیل ترک: میلوش بعد از جنگ تصمیم گرفت لهستان را ترک کند. ابتدا به صورت قانونی به خارج رفت، اما بعد، یعنی زمانی که در ١٩۵١ با تهدید باطل شدن گذرنامه مواجه شد، درخواست پناهندگی سیاسی به فرانسه داد و در ۱۹۶۰ به امریکا مهاجرت کرد.
درباره‌ی کتاب: شاعر لهستانی و برنده‌ی نوبل ادبیات به مراقبه‌ای بی‌سروصدا در جهان شعر می‌پردازد و کیفیت مرموزی از درک طبعیت را به نمایش می‌گذرد. او می‌گوید زندگی غیرممکن است، اما تحملش می‌توان کرد.
یوزف برودسکی: کمتر از یک (۱۹۸۶)
کشور مبدأ: اتحاد جماهیر شوروی
دلیل ترک: او محاکمه شد و در ۱۹۷۲ از روسیه اخراج شد و دو سالی در اروپا سرگردان بود تا اینکه به امریکا رفت و در دانشگاه میشیگان به تدریس ادبیات پرداخت. برودسکی در چهل‌وچهارسالگی برنده‌ی نوبل ادبیات شد. او در دادگاه، به‌علت شعر گفتن، متهم به بیکار‌گی و انگل‌صفتی شده بود و به پنج سال کار در اردوگاه کار اجباری محکوم شد. بعد از یک سال در اردوگاه کار اجباری، آزاد و از کشور خارج شد.
درباره‌ی کتاب: شعرهای او بعدها به تبلوری روشن رسیدند، تبعید و محاکمه‌های نمایشی و استبداد جان‌مایه‌ی شعرهای برودسکی شدند.
نورالدین فرح: نقشه‌ها (۱۹۸۶)
کشور مبدأ: سومالی
دلیل ترک: او در میانه دهه‌ی هفتاد میلادی برای نوشتن کتابی درباره‌ی دیکتاتور خشن سومالی، محمد زیادباره، تبعید شد و از سومالی گریخت.
درباره‌ی کتاب: سه‌گانه‌ی نورالدین فرح از تریلوژی‌های اثرگذار ادبیات است، جلد اول این سه‌گانه با عنوان «خون در خورشید» به روایت زندگی مرد جوانی می‌پردازد که یتیم بزرگ شده و حالا در جست‌وجوی ریشه‌ها و خانواده است. او در موگادیشو پایتخت سومالی سرگشته است و در عذاب دغدغه‌ی انتقام پدری که به قتل رسیده و در این میان هویت ملی و کشوری سنتی را نیز به چالش می‌کشد.
آریل دورفمان: مرگ و دوشیزه (۱۹۹۰)
کشور مبدأ: شیلی
دلیل ترک: مشاور فرهنگی رهبر سوسیالیست، سالوادور آلنده، بعد از سقوط دولت و روی کار آمدن پینوشه به زندان رفت و پس از آزادی از زندان مجبور شد از شیلی بگریزد و در ۱۹۷۳ به امریکا رفت.
درباره‌ی کتاب: «مرگ و دوشیزه» یکی از اثرگذارترین نمایشنامه‌های جهان با مضمون انتقام است، بخشش یا انتقام در برابر شکنجه و خشونت رژیم دیکتاتوری. یک شب طولانی و دادگاهی بدون هیأت‌منصفه و موسیقی شوبرت بدل به یکی از نمایشنامه‌هایی شد که برای بسیاری از مردم جهان معنا پیدا کرد.
رینالدو آرناس: وقتی شب فرومی‌افتد (۱۹۹۲)
کشور مبدأ: کوبا
دلیل ترک: او به دلیل نوشته‌هایش مدتی در هاوانا به زندان رفت و در ۱۹۸۰ در مقطعی که مخالفان اجازه‌ی خروج داشتند به امریکا پناهنده شد.
درباره‌ی کتاب: «وقتی شب فرومی‌افتد» رمانی است که به سینما راه پیدا کرد و جولیان اشنابل فیلمی براساس آن ساخت. داستان براساس زندگی واقعی او از سرخوردگی‌ها و تبعیدها و درد ناشی از آن است. او که مؤمنی واقعی و معتقد به دولت فیدل کاسترو بود بعدها سرخورده شد و همه‌ی اینها را در زمان وقتی شب فرومی‌افتد به نمایش می‌گذارد.
کریستینا گارسیا: رویایی در کوبا (۱۹۹۲)
کشور مبدأ: کوبا
دلیل ترک: او نیز همچون بسیاری از خانواده‌های مخالف کوبایی در اولین روزهای قدرت گرفتن دولت کاسترو این کشور را ترک کرد.
درباره‌ی کتاب: اولین رمان گارسیا روایتی است از زندگی سه نسل از زنان کوبایی در تبعید با احساسات پیچیده‌ای درباره‌ی کشورشان و نوستالژی آمیخته به عشق و نفرت، اما برای دختر انقلابی در تبعید همه‌چیز در نیویورک پیچیده می‌شود.
هنری کسینجر: دیپلماسی (۱۹۹۴)
کشور مبدأ: آلمان
دلیل ترک: او یهودی بود و همراه خانواده‌اش در ۱۹۳۸ از آلمان فرار کرد.
درباره‌ی کتاب: هنری کیسینجر در این اثر به تاریخ سیاست خارجی امریکا می‌پردازد و با گریزهایی که به مذاکرات خود با رهبران جهان می‌زند، به زیبایی، شرح می‌دهد که چگونه هنر دیپلماسی به خلق جهانی که در آن زندگی می‌کنیم انجامیده است. «دیپلماسی» حاصل یک عمر تجربه و پژوهش دیپلماتیک است که مهم‌ترین رویدادهای سرنوشت‌ساز جهان را، از قرن هفدهم میلادی تا پایان قرن بیستم، در سی و یک فصل مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و کشورهای مهم و بزرگی را، که در هر قرن آرزوی سیادت بر نظام بین‌المللی داشته‌اند، بررسی کرده است. در این راستا کیسینجر انواع مختلف سیاست خارجی را تشریح می‌کند و بازیگران مهم عرصه‌ی سیاست در هر دوره را معرفی می‌کند.
لانگ اونگ: اول آنها پدرم را کشتند (۲۰۰۱)
کشور مبدأ: کامبوج
دلیل ترک: او یکی از جان‌به‌دربردگان از کشتارهای حکومت خمرهای سرخ در کامبوج بود که در ۱۹۷۹ به امریکا رسید.
درباره‌ی کتاب: خاطرات اونگ یکی از تلخ‌ترین و هولناک‌ترین مستنداتی است که در زمینه‌ی نسل‌کشی و قتل شهروندان کامبوج به دست خمرهای سرخ به جا مانده است. او از مرگ در اردوگاه‌ها و خشونت‌های خمرهای سرخ مستندی ساخته که نشان می‌دهد برای مردن و به قتل رسیدن هیچ دلیلی لازم نیست.
مادلین آلبرایت: خانم وزیر (۲۰۰۳)
کشور مبدأ: چکسلواکی
دلیل ترک: وقتی هیتلر خاک کشورش را تصرف کرد، او همراه خانواده مجبور به ترک موطنش شد و پس از سال‌ها تبعید و مهاجرت، سرانجام در ۱۹۴۸ به امریکا آمد.
درباره‌ی کتاب: مادلین آلبرایت، وزیر امورخارجه‌ی بیل کلینتون، پناهنده‌ای است که از دو جنگ هیتلر و کمونیسم گریخت و پیچ و تاب‌های فراوانی را در زندگی شخصی داشته و بسیاری از اعضای درجه‌ی یک خانواده‌اش را در اردوگاه‌های کار اجباری از دست داده است.
دیناو مینگیستو: چیزهایی زیبایی که بهشت دارد (۲۰۰۷)
کشور مبدأ: اتیوپی
دلیل ترک: خانواده‌ی او از کمونیست‌های انقلابی اتیوپی بودند و در ۱۹۸۰ وقتی از آنجا گریختند، او تنها دو سال داشت.
درباره‌ی کتاب: رمان‌ها و داستان‌های او سرشارند از تصاویری که زندگی مهاجران و پناهندگان را در واشینگتن تصویر کرده است. او در اولین رمانش براساس خاطرات واقعی‌اش این وضعیت را بازسازی کرده است.
ایشامعیل بی‌آ: یک راه طولانی رفته (۲۰۰۷)
کشور مبدأ: سیرالئون
دلایل ترک: او در دوازده‌سالگی کودک‌سربازی بود که باید به جنگ می‌رفت و در نهایت در ۱۹۹۷، نیروهای یونیسف او را همراه تعداد زیادی از کودکان از سیرالئون خارج کردند و به نیویورک رفت.
درباره‌ی کتاب: خاطرات بی‌آ یکی از فرصت‌های نادری است که جنگ را از چشم یک کودک‌سرباز روایت می‌کند، از چگونگی شست‌وشوی مغزی تا تطمیع و مواد مخدر و اسلحه و ناامیدی مطلقی که از کابوس برایمان می‌ماند.
ماشا گیسین: مرد بدون چهره (۲۰۱۲)
کشور مبدأ: اتحاد جماهیر شوروی
دلایل ترک: خانواده‌ی گیسین از اقلیت‌های مذهبی اتحاد جماهیر شوروی بودند که در ۱۹۸۱ به دلیل فشار زیاد مجبور به ترک شوروی شدند.
درباره‌ی کتاب: گیسین در این اثر، از دید کسی که کودکی‌اش در روسیه گذشته، پرتره‌ای از ولادیمیر پوتین می‌سازد و از همه‌ی ابزارهایی که او را به قدرت رساندند استفاده می‌کند تا این تصویر همه‌جانبه شود.
وادی رتنر: در سایه‌ی درخت انجیر (۲۰۱۲)
کشور مبدأ: کامبوج
دلیل ترک: پدر و مادر او چهار سال در اردوگاه‌های کار اجباری خمرهای سرخ، با وجود گرسنگی و ترس مدام از اعدام انقلابی، زنده ماندند و در نهایت در ۱۹۷۹ موفق به فرار شدند.
درباره‌ی کتاب: اولین رمان او در واقع زندگینامه‌ای است از نگاه کودکی پنج‌ساله که پیشروی ماشین مرگی به نام ارتش پول‌پوت را به چشم می‌بیند و در میانه‌ی وحشت و حیرت، همه‌ی آنچه بر سر اطرافیانش آمده روایت می‌کند.
ویت تان نگوین: همدرد (۲۰۱۵)
کشور مبدأ: ویتنام
دلایل ترک: خانواده‌ی نگوین در ۱۹۷۵ موفق به فرار از ویتنام شدند.
این برنده‌ی پولیتزر در رمان اولش صدایی از ویتنام شده و داستانی از جنگ و سربازان و سیاستمداران امریکایی را از جایی روایت می‌کند که در آن تاریخ به نفع فاتحان تمام نشده است. او تصویر غیرکلیشه‌ای و روشنگرانه از جنگی داده است که جان‌ها و زندگی‌ها را تباه کرد. «همدرد» را، که داستان جاسوس کمونیست ویتنامی‌فرانسوی است، باید روایتی تازه‌نفس از فاجعه‌ی جنگ دانست.
گری اشتینگارت: ناکامی کوچک ۲۰۱۴
کشور مبدأ: اتحاد جماهیر شوروی
دلیل ترک: او نیز همچون بخش اعظمی از جامعه‌ی یهودی سال ۱۹۷۹ به همراه خانواده‌اش مجبور به مهاجرت شد تا از تبعیض و خطراتی که اقلیت‌‌ها را تهدید می‌کرد در امان بمانند.
درباره‌ی کتاب: او حالا نویسنده‌ی سرشناسی است و به‌واسطه‌ی رمان‌هایش بدل به یکی از چهره‌های سرشناس ادبیات امروز امریکا شده است. اما کتاب حاضر اثری است غیرداستانی که در ۲۰۱۴ تصویری تازه و از بیرون از جامعه‌ی امریکا ساخت. عنوان کتاب برگرفته از لقبی است که به گفته‌ی نویسنده مادرش برای او انتخاب کرده بود، پسر دست‌وپاچلفتی که در فرهنگ جدید جا نمی‌افتاد و مادرش امیدی نداشت از زندگی در امریکای پیچیده جان سالم به در ببرد. بسیاری این کتاب طنزآمیز و صادقانه را یکی از بهترین اتوبیوگرافی‌های چند دهه‌ی اخیر معرفی کرده‌اند. در ۱۹۹۶ او در یکی از کتاب‌فروشی‌های نیویورک تصویری از کلیسای مشهوری در روسیه می‌بیند و چنان از دیدن تصویری از زادگاهش شوکه می‌شود که همین دستمایه‌ی بهترین اتوبیوگرافی این سال‌های امریکا می‌شود.
وی تران: اژدهاماهی
کشور مبدأ: ویتنام
دلیل ترک: در سایگون متولد شد. در ۱۹۷۵، پنج‌ماهه بود که سقوط ویتنام شمالی رقم خورد. او به همراه مادر و خواهرش پنج روز تمام روی قایق آواره بودند تا در ۱۹۸۰ به امریکا رسیدند.
درباره‌ی کتاب: رمان او هیچ دلتنگی برای خانه ندارد اما ترومایی تمام‌عیار است از آنچه جنگ بر سر انسان‌ها می‌آورد و زنی ویتنامی در کالیفرنیا که با این گذشته دست‌به‌گریبان است.
